دارالحدیث

شادی و شادکامی: درآمدی بر شادی از ديدگاه اسلام با رويکرد روان‌شناسی مثبت‌گرا، اثری از گروه روان‌شناسى اسلامى پژوهشكده اخلاق و علوم رفتارى «دارالحديث»، نوشته سید مهدی خطیب که زیر نظر عباس پسندیده به‌انجام رسیده‌است.

رويكرد كلّى روان‌شناسى به دين و مذهب و رويكرد روان‌شناسى مثبت‌گرا به آموزه‌هاى اخلاقى اديان، روندی را بوجودآورد که در سايۀ آن، دانش روان‌شناسى، قابليت يافت تا بُعد روان‌شناختى اديان را نيز درك كند.

گروه روان‌شناسى اسلامى«دار الحديث»، براساس رسالت خود (تبيين روان‌شناختى آموزه‌هاى اسلامى)، در صدد است كه معارف روان‌شناختى متون دينى (قرآن و حديث) را بدون كپى‌بردارى از تحقيقات روان‌شناختى، استخراج و به جامعۀ علمى عرضه نمايد.

امروزه، با همۀ پيشرفت‌هايى كه انسان در عرصۀ فن‌آورى به دست آورده، امّا نتوانسته است خلأهاى روان‌شناختى را از اين طريق، پُر نمايد. اين تصوّر كه انسان با پيشرفت فن‌آورى، لحظه‌هايى آرام همراه با شادى و شادمانى خواهد داشت، به واقعيت نپيوسته است و آدمى، همواره تلاش مى‌كند، تا شادى و آرامش را به زندگى خود، بازگرداند. چه چيزى مى‌تواند زندگى را غرق در شادى كند؟ آيا برخوردارى از سطح عالى تحصيلات، به اين امر كمك مى‌كند؟ آيا ثروت، مى‌تواند گره كور اين مشكل را باز كند؟ آيا موقعيت اجتماعى و مسائلى از اين قبيل، مى‌تواند موجبات شادى را در جوامع مختلف و در بستر خانواده، فراهم آورد؟ آيا اصولاً هر آنچه باعث شادى مى‌گردد، مى‌تواند پيامد مثبت داشته باشد يا در بعضى مواقع، شادى‌هاى زودگذرى وجود دارند كه نه تنها پيامد مثبتى ندارند بلكه آثار منفى به بار مى‌آورند؟

آنچه در بخش اوّل اين كتاب، رهگيرى شده است، پاسخ به سؤالات ياد شده و پرداختن به مقولۀ شادى در قالب ماهيت شادى، پايدارى آن، و منابع و موانع شادى، است. بايد خاطر نشان ساخت كه اين پژوهش، صرفاً بر مبناى كليدواژۀ «فرح» در آموزه‌هاى دين، صورت گرفته است.

به عبارت دیگر در اين نوشتار، موضوع«شادى» با رويكردِ روان‌شناسى مثبت‌گرا و در چارچوب شادكامى، پژوهش گرديد تا جايگاه فرح و سرور، از ديدگاه اسلام و اثر آن‌ها بر شادكامى و نيز عوامل آن‌ها روشن گردد.

فرح از نگاه آيات و احاديث و نشاط از نگاه آيات و احاديث، دو بخش عمده مطالب کتاب را تشکیل می‌دهند.

موضوعاتی مانند توحید و مسائل آن، صفات خدا، خیر و شر، عدل الهی، وحی و نبوت، امامت و رهبری، ولایت فقیه، برخی از مسائل مورد ابتلا و پرتکرار شرعی در این کتاب ذکر شده است.

این کتاب از 15 درس تشکیل شده که توحید و شرک، توسل و تبرک، شفاعت، بنای بر قبور، زیارت قبور، مسئله شر، حقیقت وحی و نبوت، پایان پیامبری، مصونیت وحی و تحریف ناپذیری قرآن، امامت و رهبری، ولایت فقیه و رهبری، عدالت صحابه، سب و لعن و تقیه از جمله عناوین دروس این کتاب است.

توحید در خالقیت، توحید در ربوبیت، توحید عبادی، توحید در استعانت، انواع خضوع، معنای شفاعت، دلایل جواز شفاعت، قبور اصحاب کهف، تعظیم شعائر الهی، معنای ربوبیت، تشریع، اطاعت، توحید در محبت، دلایل استحباب زیارت قبور، لزوم محبت و دوستی اهل بیت(ع) و سیمای پیامبر در رویکرد آسمانی از جمله بخش های زیر مجموعه فصول اصلی این کتاب محسوب می شود.

کتاب شروح و حواشی کافی پژوهشی جامع در معرفی، تحلیل و ارزیابی شرح‌ها و حاشیه‌های نگاشته‌شده بر اثر گران‌سنگ الکافی، نوشته‌ی شیخ کلینی (ره) است. در این اثر، نویسنده با نگاهی علمی و تاریخی، به بررسی آثار شارحان بزرگ در دوره‌های مختلف پرداخته و روش‌ها، رویکردها و مضامین فکری آنان را در شرح احادیث کافی تحلیل کرده است.

این کتاب مجموعه‌ای ارزشمند از اطلاعات دقیق درباره ده‌ها اثر مکتوب و نسخه خطی مرتبط با شروح الکافی است که در آن نام شارحان، سبک نگارش، منابع مورد استفاده، و تأثیرات فکری و کلامی هر یک معرفی شده است.

مطالعه‌ی این کتاب برای پژوهشگران، طلاب علوم دینی، و علاقه‌مندان به میراث حدیثی شیعه، فرصتی فراهم می‌کند تا با سیر تاریخی و علمی شرح‌نویسی بر احادیث آشنا شوند و جایگاه کتاب کافی در شکل‌گیری اندیشه‌های فقهی، فلسفی و عرفانی را بهتر درک کنند.

این اثر با بهره‌گیری از منابع اصیل اسلامی، نگاهی تحلیلی و تطبیقی به میراث حدیثی شیعه دارد و می‌تواند به عنوان یکی از منابع مرجع در مطالعات علوم حدیث و تاریخ تفکر شیعی مورد استفاده قرار گیرد.

کتاب «شعر توحیدی» اثر استاد محمدعلی مجاهدی، مجموعه‌ای از ناب‌ترین و فاخرترین اشعار آیینی در ستایش پروردگار یکتا است. این اثر ارزشمند با هدف پر کردن خلأ محسوس شعر توحیدی در عرصه ادبیات دینی و آیینی تدوین شده و تلاشی است در جهت پیوند دوباره میان شعر و معرفت الهی.

در این مجموعه، شاعر با نگاهی ژرف و عارفانه، گزیده‌ای از اشعار را گرد آورده که ریشه در آموزه‌های قرآنی و حدیثی دارند. کتاب شعر توحیدی با رویکردی معرفتی و هنری، ضمن معرفی جنبه‌های معنوی و الهی در شعر فارسی، خواننده را با جلوه‌های زیبایی از عشق، ایمان و بندگی آشنا می‌سازد.

کتاب شناخت حدیث نوشته‌ی هادی حجت و مهدی غلامعلی، یک مرجع جامع و کاربردی در علوم حدیث است که به بررسی مهم‌ترین منابع حدیثی شیعه و اهل سنت می‌پردازد. این اثر با رویکردی تحلیلی و علمی، چهار ویژگی اصلی منابع حدیثی را در نظر گرفته است: جامعیت، اختصار، غنا و گستردگی محتوا.

در این کتاب، منابع معتبر حدیثی با دقت و صحت علمی معرفی شده و تحلیل تطبیقی بین روایات مختلف ارائه شده است تا خواننده بتواند اهمیت و اعتبار هر روایت را به‌خوبی درک کند. همچنین نویسندگان با ارائه توضیحات مختصر و سازماندهی منظم مطالب، دسترسی به اطلاعات حدیثی را برای دانشجویان، پژوهشگران، استادان و علاقه‌مندان آسان‌تر کرده‌اند.

کتاب شناخت حدیث علاوه بر معرفی منابع، به فهم کاربردی متون حدیثی در مطالعات دینی، تربیتی و پژوهشی کمک می‌کند و برای کسانی که می‌خواهند دانش خود در زمینه علوم حدیث را تقویت کنند، منبعی ارزشمند و قابل اعتماد است. این اثر با سبک روان، دسته‌بندی منظم و پوشش گسترده موضوعات، مطالعه و استفاده از متون حدیثی را ساده و هدفمند می‌سازد.

شناخت نامه شیطان

محمدی ری شهری مرتضی خوش نصیب

مطمئن ‌ترین راه شناخت شیطان، مراجعه به قرآن و سنّت است؛ زیرا وجود و ماهیّت شیطان و راه‌ های نفوذ یا پیشگیری از دام‌ های هزارتوی او، چیزی نیست که در کمند عقل و علم تجربی در آید.

شیطان، تندیس استکبار، لجاجت و فسادگری که به سان خون در رگ فرزندان آدم جاری است و دشمن آشکار و قسم خورده  آنهاست.

شناختن شیطان و دام ها و وسوسه های هزار و یک رنگش برای هر کسی که هوای زندگانی سعادتمند دنیا و آخرت در سر دارد بیش از هر چیز دیگری واجب تر است.

مطمئن ‌ترین راه شناخت شیطان، مراجعه به قرآن و سنّت است؛ زیرا وجود و ماهیّت شیطان و راه‌ های نفوذ یا پیشگیری از دام‌ های هزارتوی او، چیزی نیست که در کمند عقل و علم تجربی در آید.

شیطان در قرآن کریم و احادیث اسلامی، همسو و منطبق با معنای لغوی به کار رفته است. واژه ‌پژوه قرآنی، راغب اصفهانی و واژه ‌پژوه حدیثی، ابن اثیر نیز تعبیر شیطان را از مادّهٔ «شطن» به معنای بُعد و دوری گرفته ‌اند.

این واژه ۸۸ بار در قرآن آمده که هفتاد بار به صورت مفرد و هیجده بار به صورت جمع (شیاطین) به کار رفته است و چنان که گفته شد، در بسیاری از کاربردهای مفرد، مقصود از شیطان، ابلیس است. کلمۀ ابلیس نیز خود، یازده بار در قرآن کریم آمده است.

شناخت نامه شیطان در شش فصل سامان یافته است :

فصل اول: شناخت شیطان

فصل دوم: نقش شیطان در گمراه کردن مردم

فصل سوم: اهریمنان

فصل چهارم: انسان های شیطان صفت

فصل پنجم: دام های شیطان

فصل ششم: ستیز با شیطان

شناخت نهج البلاغه دکتر احمد غلامعلی

نیاز گسترده دانشگاه‌ها به متون درسی، به ویژه در رشته‌های علوم انسانی، و محدود بودن امکانات مراکز علمی و پژوهشی که خود را موظف به پاسخگویی به این نیازها می‌دانند، ایجاب می‌کند امکانات موجود با همکاری دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی در مسیر اهداف مشترک به خدمت گرفته شود تا افزون بر ارتقای کیفی و کمی منابع درسی از دوباره‌کاری جلوگیری به عمل آید.

شناخت نهج البلاغه: گلچین هنرمندانه سید رضی از بوستان زیبای سخنان امام علی (ع)، از روزگار تألیفش در قرن چهارم هجری تا کنون مورد تحسین نهج البلاغه پژوهان قرار گرفته و عالمان آزاداندیش هم کیش یا دگراندیش، درباره آن سخن گفته و به تبیین و تفسیر آن پرداخته‌اند.

کتاب «شناخت نهج البلاغه» آگاهی‌هایی درباره شخصیت امیرمؤمنان و زمانه ایشان ارائه داده؛ سیر گردآوری‌های سخنان ایشان را از قرن نخست تا تألیف نهج البلاغه شناسانده؛ برخی شرح‌ها و کتاب‌های پیرامونی نهج البلاغه را معرفی نموده و با تکیه بر قواعد فهم متن، برخی موضوعات مورد نیاز آن در زندگی امروز را کاویده است.

شهرری – بررسی دورنی جامعه انسانی از قاجار تا جمهوری اسلامی

جواد صفی نژاد

تهیه و تولید این اثر ماندگار با همکاری مرکز ری شناسی مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، اداره اسناد آستان مقدس و انتشارات دارالحدیث صورت پذیرفته و در مستندنگاری روایت‌های تاریخی این کتاب، مجموعه‌های ذکر شده، نقش بسیار مهمی در جمع‌آوری و بازخوانی اسناد تاریخی داشته‌اند.

«جواد صفی‌نژاد» استاد بازنشسته دانشگاه تهران، پژوهشگر پیشکسوت موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی و پدر علم قنات در ایران از دهه ۴۰ تاکنون به کار پژوهش و انتشار آثاری در مورد فرهنگ روستایی، عشایری و شهری ایران پرداخته و تلاش‌های ارزنده‌ای در طول سالیان متمادی برای جمع‌آوری و تألیف این کتاب گرانسنگ داشته است.

این کتاب، نگاه جامعی به زیستِ مردم شهر ری دارد و بیانگر رخداد‌ها و وقایع اجتماعی و تحولات شهرری و محلات آن و شامل اسناد و نقشه‌های مختلف در خصوص شهرری است.

یکی از اهداف مهم این کتاب، ثبت فرهنگ تاریخ بومی بوده است و ذیل آن، صفی‌نژاد تلاش کرده تا واژه‌های سنتی و بومی را که خاستگاه تاریخی آنها ریشه در روستا‌های شهر ری داشته، ثبت کند تا در تاریخ اجتماعی ری باقی بمانند.

صفی‌نژاد در این کتاب مدعی است که خطه شهر ری سه دستاورد مهم برای فرهنگ ایران زمین داشته است:

1.  در نظام سبزی کاری، مَن یا رِی که واحد سنجش وزن است.
2.  در نظام آبیاری، سنگ یا سنگ آب که واحد سنجش حجمی آب در قنات هاست.
3.  در نظام زراعی، بنه یا سازمان زراعی کهن ایران که از مهرماه (میزان) آغاز و تا شهریورماه (سنبله) فعالیت داشت.

آنطور که در این کتاب گفته شده، خاستگاه ۳ نظام یادشده و سه رویداد «من ری»، «سنگ آب» و «بنه» شهر کهن و تاریخی ری است و بررسی این نهادها، سبک زندگانی و مسائل اجتماعی و زیستی قشر‌های مختلف اجتماعی این شهر را بیان می‌کند.
‌
می‌توان به برخی از عناوین مهم این کتاب اینگونه اشاره کرد: درباره ری؛ محلات و اماکن تاریخی ری؛ آیین‌ها، آداب و سنت‌های عزاداری و روضه‌خوانی؛ نیاز‌ها و خدمات شامل حمام‌ها، یخچال‌ها، نانوایی و …؛ مکتب خانه‌ها و مدارس ری؛ بازار و دکان‌ها، قبرستان‌ها، مشاغل کسبه ری، حمل و نقل و ماشین دودی و …؛ کشاورزی سنتی و نظام زراعت در ری، قنات‌ها و آبیاری و خاطرات شخصی نویسنده.