دارالحدیث

کتاب فرهنگ‌نامه اذان دومین عنوان از مجموعه آثار ارزشمند آیت‌الله محمدی ری‌شهری در قالب فرهنگ‌نامه‌های قرآنی و حدیثی است که با هدف تبیین و گسترش فرهنگ اذان در جوامع اسلامی تدوین شده است. این اثر گران‌سنگ، بر پایه‌ی متون اصیل قرآن و حدیث، به تحلیل و معناشناسی جامع واژه‌ی «اذان» و مفاهیم مرتبط با آن می‌پردازد و با رویکردی فرهنگی، تربیتی و اجتماعی، جایگاه اذان را در زندگی فردی و جمعی مسلمانان بررسی می‌کند.

در این کتاب، موضوعاتی همچون آغاز تشریع اذان، فلسفه و حکمت‌های فردی، اجتماعی و سیاسی آن، آثار و برکات معنوی اذان، منزلت مؤذن و اهمیت زنده نگه‌داشتن این شعار الهی در عصر حاضر، به زبانی روشن و مستند تبیین شده است.

فرهنگ‌نامه اذان قطره‌ای از دریای بی‌کران علوم و معارف اهل‌بیت علیهم‌السلام و برگرفته از دانش‌نامه میزان‌الحکمه است که با نگاهی نوین و ساختاری الفبایی، آیات و احادیث مرتبط را گردآوری و طبقه‌بندی کرده است.

ترجمه دقیق و روان حمیدرضا شیخی، این اثر را برای فارسی‌زبانان قابل‌فهم‌تر ساخته و آن را به مرجعی سودمند برای پژوهشگران، مؤذنان، روحانیان و همه‌ی علاقه‌مندان به فرهنگ اسلامی بدل کرده است.

کتاب «فرهنگ‌نامه بصیرت (عربی – فارسی)» اثری پژوهشی، مستند و تربیتی از آثار برجسته‌ی آیت‌الله محمد محمدی ری‌شهری است که با همکاری و ترجمه‌ی حمیدرضا شیخی به زبان‌های عربی و فارسی تنظیم شده است. این کتاب بخشی از مجموعه فرهنگ‌نامه‌های اخلاقی و معرفتی دارالحدیث است که با هدف تبیین ارزش‌های رفتاری، معرفتی و دینی تدوین شده‌اند.

در این فرهنگ‌نامه، مفهوم ژرف و چندبعدی بصیرت از منظر قرآن کریم، سنت نبوی و روایات اهل‌بیت علیهم‌السلام مورد بررسی دقیق قرار گرفته است. نویسنده با گردآوری بیش از صدها آیه و روایت مستند، جنبه‌های مختلف بصیرت از جمله شناخت حق از باطل، درک عمیق حقیقت، قدرت تحلیل در فتنه‌ها، و نقش آگاهی در هدایت انسان را تبیین می‌کند.

در بخش عربی کتاب، متون اصلی آیات و احادیث به صورت دقیق آورده شده و در بخش فارسی، ترجمه‌ای روان، علمی و قابل فهم ارائه گردیده است. این دوگانگی زبانی سبب شده است که کتاب هم برای پژوهشگران علوم اسلامی و هم برای دانشجویان و علاقه‌مندان عمومی به مفاهیم دینی قابل استفاده باشد.

کتاب علاوه بر رویکرد علمی و دینی، نگاهی کاربردی نیز دارد و می‌کوشد تا بصیرت را به‌عنوان نیرویی برای هدایت فردی و اجتماعی معرفی کند. در واقع، نویسنده بر این باور است که جامعه‌ای که اهل بصیرت باشد، در برابر انحراف، جهل و تبلیغات نادرست مصون می‌ماند.

مطالعه این اثر ارزشمند، برای طلاب حوزه‌های علمیه، استادان معارف اسلامی، مبلغان دینی، و هر خواننده‌ی علاقه‌مند به خودشناسی و رشد فکری و اخلاقی مفید و الهام‌بخش خواهد بود.

فرهنگ‌نامه بصیرت، محمد محمدی ری‌شهری، حمیدرضا شیخی، بصیرت در اسلام، بینش دینی، آگاهی اسلامی، قرآن و بصیرت، شناخت در قرآن، روایات اهل بیت درباره بصیرت، فرهنگ‌نامه دینی، کتاب دو زبانه عربی فارسی،

فرهنگ نامه « تهجّد » ، یکی دیگر از مجموعه فرهنگ نامه هایی است که با هدف تصحیح و تقویت فرهنگِ ارزش های رفتاری ، در دست تدوین اند. « فرهنگ نامه تهجّد » یا شب زنده داری ، قطره ای است از دریای علوم و معارف ناب اسلامی و مدخلی دیگر از دانش نامه قرآن و حدیث که به صورت مستقل ، منتشر می شود. در این دانش نامه ، واژه ها و اصطلاحاتی که در قرآن و احادیث ، کاربرد گسترده ای دارند ، به ترتیب الفبایی ، با نظمی نوین و با ذکر نمونه کاربرد ها (شواهد) ، معناشناسی و… تحلیل و تبیین می گردند. این فرهنگ نامه، در شش فصل زیر: فصل اوّل: تشویق به شب زنده داری فصل دوّم: ویژگی های نماز شب فصل سوّم: آثار نماز شب فصل چهارم: چگونگی به جای آوردن نماز شب فصل پنجم: آداب نماز شب فصل ششم: عوامل محرومیّت از نماز شب رهنمودهای قرآن و احادیث اسلامی را درباره ارزش فرهنگ شب زنده داری و آداب آن به صورتی جامع و با نظمی نوین ارائه می کند. کتاب « فرهنگ نامه تهجّد » با شمارگان ۱۰۰۰ ، قیمت ۱۱۰۰۰ ، تألیف آیت الله محمدی ری شهری ، توسط انتشارات دارالحدیث منتشر شد.

فرهنگ نامه توبه

محمدی ری شهری، محمد

فرهنگ نامه توبه، از جمله فرهنگ نامه هایى است که با هدف تصحیح فرهنگ و تقویت ارزش هاى رفتارى، نگارش یافته است. با توجّه به این که قرآن، همه اهل ایمان را به توبه دعوت کرده، این فرهنگ نامه از اهمّیت ویژه اى برخوردار است ؛ زیرا همگان نیاز به توبه دارند، هر چند توبه از گناهان مختلف، متفاوت است.

در درآمد فرهنگ نامه توبه، توضیحى کوتاه در باره واژه شناسى «توبه» آمده و به کاربرد واژه «توبه» براى خداوند سبحان و انسان در فرهنگ قرآن و حدیث، اشاره گردیده و حقیقت توبه، نیاز همگان به توبه و مقصود از «توبه نصوح» تبیین شده است.

در متن کتاب نیز برجسته ترین ره نمودهاى قرآن و احادیث اسلامى در باره «توبه» در هفت فصل آورده شده است:

در فصل اوّل، معانى متعدّدى براى توبه بیان شده است، مانند: پافشارى نکردن بر انجام گناه، پشیمانى از گناه، اعتراف به گناه، تصمیم گیرى جدّى براى تکرار نکردن گناه. در پایان فصل نیز معناى «توبه نصوح» تبیین شده است.

فصل دوم، به تبیین وجوب توبه و فضیلت آن، خرسندى خداوند سبحان از توبه بندگان، ارزش توبه کنندگان، ضرورت شتاب کردن در توبه و توبه دوباره، هشدار در باره امروز و فردا کردن و به تأخیر انداختن توبه، و بر حذر داشتن از توبه دروغین، اختصاص دارد.

فصل سوم در باره پذیرفته شدن توبه است. مباحث مهمّ این فصل، عبارت اند از: صفتِ «توبه پذیرى» خداى سبحان، پذیرش توبه حقیقى تا واپسین لحظات زندگى، عوامل پذیرفته شدن توبه و موانع آن، و هشدارى در باره گفتن این سخن که «فلانى را خدا نمى آمرزد!».

در فصل چهارم، نمونه هایى از توبه هاى پذیرفته شده مانند: توبه قوم یونس علیه السلام و توبه شمارى از گنهکاران در عصر پیامبر صلى الله علیه و آله گزارش شده اند.

فصل پنجم، در باره آثار و برکات توبه است، از جمله: آمرزش گناهان، پاکیزگى و سلامت دل، محبوبیت نزد خداوند متعال، پوشش گناهان و زشتى ها، تبدیل سیئات به حسنات و تبیین آن، ورود به بهشت و داشتنِ خیر دنیا و آخرت.

در فصل ششم، گونه هاى توبه تبیین مى شوند که عبارت اند از: توبه عام، توبه خاص، توبه نهان، توبه آشکار، توبه رباخوار، توبه کسى که مالش با حرام در آمیخته است، توبه غیبت کننده، توبه کسى که حقّ الناس به گردن دارد. در این فصل همچنین تحلیلى در باره توبه انبیا و اوصیا و تحلیل دیگرى در باره گونه هاى توبه آمده است.

فصل هفتم نیز به چند نمونه از دعاهایى اختصاص دارد که از خاندان رسالت در باره توبه روایت شده اند.

کتاب فرهنگ‌نامه زیارت عتبات اثری جامع و کاربردی از آیت‌الله محمدی ری‌شهری است که با هدف راهنمایی زائران عتبات عالیات و آشنا ساختن آنان با فرهنگ اصیل زیارت، بر پایه منابع معتبر اسلامی تدوین شده است. این اثر ارزشمند، مجموعه‌ای از معارف، آداب و رهنمودهای برگرفته از قرآن و احادیث معصومان علیهم‌السلام درباره‌ی زیارت و زیارتگاه‌های مقدس عراق را دربرمی‌گیرد.

از مهم‌ترین ویژگی‌های این فرهنگ‌نامه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• جامعیت و استناد علمی: گردآوری آیات، احادیث و منابع تاریخی معتبر درباره‌ی زیارت و اماکن متبرکه.
• آداب و آفات زیارت: معرفی آداب صحیح و هشدار نسبت به اعمال غیرمستند در روایات.
• شناخت اماکن مقدس: ارائه‌ی توضیحاتی درباره‌ی مساجد مشهور، قبور منسوب به انبیا، علما و صالحان در شهرهای نجف، کوفه، کربلا، کاظمین و سامرا.
• زندگی‌نامه بزرگان: معرفی اجمالی عالمان و شخصیت‌های برجسته مدفون در جوار حرم‌های مطهر.
• نقشه‌های کاربردی: شامل هشت نقشه دقیق از حرم‌ها، مساجد، مقام‌ها و مناطق مرکزی شهرهای زیارتی عراق، جهت راهنمایی بهتر زائران.

این فرهنگ‌نامه در شش فصل تنظیم شده است:

1.  نجف
2.  کوفه
3.  کربلا
4.  بغداد (کاظمین)
5.  سامرا
6.  سوره‌ها، نمازها، زیارت‌ها و دعاهای مورد نیاز زائران

کتاب فرهنگ‌نامه زیارت عتبات با نثری روشن و ساختاری منظم، راهنمایی مطمئن برای هر زائر مشتاق حرم‌های مطهر اهل‌بیت علیهم‌السلام است و با ترکیب دانش حدیثی، تاریخ و فرهنگ دینی، اثری ماندگار در حوزه‌ی معارف زیارت به شمار می‌آید.

کتاب فرهنگ‌نامه سخن و سکوت اثری ارزشمند از آیت‌الله محمدی ری‌شهری و مرتضی خوش‌نصیب است که با تکیه بر آیات قرآن و احادیث اسلامی، به بررسی ژرف و مستند دو رفتار بنیادین انسان یعنی سخن گفتن و سکوت می‌پردازد.
در این فرهنگ‌نامه، آیات و روایات مرتبط با این دو موضوع، به شیوه‌ای نظام‌مند و دقیق گردآوری شده تا مخاطب بدون نیاز به شرح و تفسیر، پیام اصلی دین را درباره‌ی گفتار و خاموشی دریابد.

در بخش نخست کتاب، مفهوم سخن، جایگاه زبان، نقش گفتار در سعادت انسان، اهمیت مراقبت از زبان و آثار اخلاقی و اجتماعی آن تبیین می‌شود. نویسندگان نشان می‌دهند که سخن گفتن، اگر برخاسته از خرد، معرفت و نیت خیر باشد، نعمتی الهی است؛ اما گفتار ناسنجیده، دروغ، غیبت و سخن بیهوده می‌تواند سرچشمه‌ی بسیاری از لغزش‌ها و آسیب‌ها گردد.
فصول این بخش به مباحثی همچون آداب سخن، گونه‌های گفتار، آثار سکوت و زبان‌داری، و آسیب‌های زبان اختصاص دارد.

در بخش دوم، موضوع سکوت و خاموشی مورد توجه قرار گرفته است؛ سکوتی که نه از جهل یا انزوا، بلکه از آگاهی، تقوا و حفظ حرمت گفتار برمی‌خیزد. نویسندگان با استناد به احادیث اهل‌بیت (ع) نشان می‌دهند که سکوت در جای خود، زمینه‌ی رشد عقل، آرامش درون و سلامت اجتماعی را فراهم می‌آورد.

فرهنگ‌نامه سخن و سکوت، اثری است تأمل‌برانگیز و کاربردی برای هر انسان مؤمن و اهل معرفتی که می‌خواهد با هدایت قرآن و حدیث، مرز میان گفتار نیک و سکوت خردمندانه را بشناسد و در مسیر اخلاق اسلامی گام بردارد.

فرهنگ ‏نامه مسجد، تلاشى است نو تا ره‏نمودهاى قرآن و حدیث را با نظمى نوین و دل‏نشین، در اختیار همه علاقه‏ مندان، بویژه پژوهشگران و بخصوص سنگرداران این پایگاه، قرار دهد…

این کتاب گزیده ‏ای موضوعی از دانشنامه میزان الحکمه درباره اهمیت و جایگاه مسجد است. در این موسوعه اسلامی موضوعی معارف و آموزه‏های عقیدتی، اخلاقی و تربیتی از آیات و روایات استخراج شده و به شکلی روشمند و مستند تنظیم گردیده است.

در اثر حاضر نیز طی 12 فصل مطالب مورد به جایگاه مسجد در اندیشه اسلامی در هر فصل نخست از طریق آیات بعد روایات به ترتیب هر معصوم از منابع شیعه سپس از منابع اهل ‏سنت گردآوری شده است. مطالب این فرهنگ نامه شامل این موضوعات می‏باشد: فضیلت مسجد، برکت ‏های مسجد، ساختن مسجد، بزرگداشت مسجد، آبادانی معنوی مسجد، حضور زنان در مسجد، خدمت به مسجد، احکام و آداب مسجد، ویران کردن مسجد، برترین مسجدها، مسجد درون خانه و مسجدهای نکوهش شده.

کتاب «فرهنگ نامه مسجد» با الهام گرفتن از قرآن و احادیث اسلامی، با هدف گسترش فرهنگ حضور عموم مسلمانان و خصوصا جوانان در مسجد می باشد. از دیگر اهداف دیگر این کتاب، چگونگی طراحی و معماری مسجد، احترام به این پایگاه مقدس، رعایت احکام و آداب آن، اهمیت مساجد تاریخی، لزوم هوشیاری در برابر سوء استفاده های سیاسی و اجتماعی از این پایگاه و تقویت فرهنگ ساختن مسجد است.
کتاب «فرهنگ نامه مسجد» بخشی از دانشنامه میزان الحکمة است که به اهمیت آن موضوع به صورت مستقل ارائه گردیده است.
این کتاب در یازده فصل تدوین شده و حاوی این مطالب است: فضیلت مسجد، برکت های مسجد، ساختن مسجد، بزرگداشت مسجد، آبادانی معنوی مسجد، حضور زنان در مسجد، خدمت به مسجد، احکام و آداب مسجد، ویران کردن مسجد، برترین مسجدها، مسجد درون خانه، مسجدهای نکوهش شده.
18 صفحه پایانی کتاب نیز، حاوی عکس های رنگی از مساجد بزرگ مسلمانان در جهان است.