کتاب

کتاب «قرآن؛ کتاب اخلاق (۱)» اثری عمیق و پژوهشی در حوزه‌ی اخلاق قرآنی است که با رویکردی نو به تبیین و تحلیل آموزه‌های اخلاقی قرآن کریم پرداخته است. این کتاب با تکیه بر آیات نورانی قرآن – به‌عنوان ثقل اکبر – و در پرتو بیانات معصومان علیهم‌السلام – به‌عنوان ثقل اصغر – تصویری جامع و کاربردی از نظام اخلاقی اسلام ارائه می‌دهد.

مؤلف در این اثر، با هدف پیوند دادن بین معارف وحیانی و تربیت اخلاقی انسان، به شرح و تفسیر مجموعه‌ای از آیات اخلاقی پرداخته است. گستردگی موضوعات اخلاقی در قرآن، سبب شده تا نویسنده با رویکردی گزینشی و هدفمند، مهم‌ترین مفاهیم اخلاقی را بر اساس اولویت و تأثیر آن‌ها در زندگی فردی و اجتماعی انسان انتخاب و بررسی کند.

ساختار کتاب بر پایه‌ی تقسیم‌بندی فضایل و رذایل اخلاقی تنظیم شده است. در گام نخست، به معرفی و تحلیل فضایل اخلاقی پرداخته شده؛ صفاتی چون ایمان، صدق، توکل، صبر، عفو، تواضع و احسان. مؤلف با بهره‌گیری از آیات و روایات، تلاش کرده است تا نشان دهد چگونه این فضایل، اساس رشد معنوی و تکامل انسان را تشکیل می‌دهند. در ادامه، زمینه‌ی ورود به مباحث مربوط به رذایل اخلاقی نیز فراهم می‌شود که در مجلدات بعدی مورد بررسی دقیق‌تر قرار می‌گیرد.

ویژگی شاخص کتاب آن است که آیات اخلاقی قرآن را نه صرفاً به عنوان نصوص دینی، بلکه به عنوان نقشه‌ای برای زندگی انسان معاصر تبیین می‌کند. هر بخش از کتاب با تفسیری روان و در عین حال مستند همراه است و نویسنده کوشیده تا مخاطب را با عمق پیام‌های اخلاقی قرآن آشنا کند.

کتاب قواعد توثیق راویان تألیف محمدکاظم رحمان ستایش و روح‌الله شهیدی، پژوهشی تخصصی در حوزه‌ی علم رجال و حدیث است که به بررسی معیارها و مبانی تشخیص وثاقت و عدالت راویان می‌پردازد. نویسندگان در این اثر با رویکردی علمی و تحلیلی، اصول و ضوابطی را که علمای بزرگ رجال در طول تاریخ برای ارزیابی راویان احادیث به کار گرفته‌اند، توضیح داده‌اند.

این کتاب با بهره‌گیری از منابع اصیل رجالی مانند آثار شیخ طوسی، نجاشی، کشی و علامه حلی، تلاش می‌کند تا چارچوبی منسجم برای شناخت روات و بررسی اعتبار احادیث ارائه دهد. مطالب کتاب به گونه‌ای تنظیم شده که برای طلاب، دانشجویان رشته‌های علوم قرآن و حدیث، و پژوهشگران دینی کاملاً کاربردی است.

از ویژگی‌های برجسته‌ی این اثر، دقت علمی، نظم در طرح مباحث، و تلفیق دیدگاه‌های نظری با نمونه‌های عملی است. مطالعه‌ی «قواعد توثیق راویان» به خواننده کمک می‌کند تا با شیوه‌ی علمی ارزیابی روایات آشنا شود و درک عمیق‌تری از مبانی حدیث‌پژوهی در مکتب اهل‌بیت(ع) به دست آورد.

کتاب «قواعد کلامی معلل بودن افعال الهی به اغراض و صلاح» نوشته رضا برنجکار توسط انتشارات موسسه علمی فرهنگی دارالحدیث به چاپ رسیده است.
کتاب قواعد کلامی معلل بودن افعال الهی به اغراض و صلاح، در باره دو قاعده از قواعد مربوط به افعال الهی – یعنی «قاعدۀ معلّل بودن افعال الهی به اغراض، یا وجوب غرض‌مندی افعال خدا» و «قاعدۀ صلاح» بحث می‌کند.

قواعد کلامی را می‌‌توان به قواعد مربوط به شناخت خدا و قواعد مربوط به افعال خدا تقسیم کرد. قسم اخیر به مباحث عدل، نبوّت، امامت و معاد مربوط می‌‌شود. منظور از قواعد افعال الهی، قواعدی است که به افعال الهی، از حیث ارزشی و خوب و بد بودن افعال مربوط می‌شود. از این رو، قاعدۀ حسن و قبح عقلی، مهم‌ترین قواعد افعال الهی، بلکه قاعده القواعد در این حوزه است.

کتاب حاضر منعکس کنندۀ سومین و آخرین حلقه از دروس قواعد افعال الهی در حوزۀ علمیّۀ قم است. نخستین حلقه، به قاعدۀ حسن و قبح عقلی اختصاص داشت که در آن، قاعدۀ حسن و قبح عقلی، تثبیت و به اشکالات مخالفان پاسخ داده شد.

در دومین حلقه، ابتدا قواعد لطف و اصلح بررسی شد و روشن شد که این دو قاعده نارسایی‌‌هایی دارند و از این رو، قاعدۀ جای‌گزین برای این دو قاعده، یعنی قاعدۀ عدل و فضل، طرّاحی و مورد بحث و اثبات قرار گرفت. سومین و آخرین حلقه، به قاعدۀ معلّل بودن افعال الهی به اغراض، یا وجوب غرضمندی افعال خدا مربوط می‌‌شود. این قاعده با تقریری خاص که اشکالات ماتریدیان و اشاعره به آن وارد نباشد مورد پذیرش قرار گرفت.

از امتیازات این کتاب، تازگی و توجّه ویژه به گوهرهای ناب عقلانی در کتاب و سنّت است. بدیهی است که این کار، همچنان گام‌های نخست خویش را می‌‌پیماید و بایسته است با پژوهش‌‌های بیشتر، بر استواری و ارزش‌های آن افزود.

اثر حاضر، چهارمین حلقه از پروژه‌‌ای است که می‌‌کوشد با ارائۀ قواعد کلامی برگرفته از کتاب و سنّت، به سرچشمه‌‌های کلام اهل بیت علیهم السلام باز گردد و پایه‌‌ای برای پی‌‌ریزی دوبارۀ بنیان‌‌های دانش اصیل کلام اسلامی بنا نهد.