فلسفه دین

دانش‏نامه عقاید اسلامى‏ در باره ترجمه‏ « دانش‏نامه عقاید اسلامى» از نگاه قرآن و حدیث، برگردانِ« موسوعه العقائد الإسلامیه» اثر محمد محمدى رى شهرى، به فارسى است که در سال ۱۳۸۴ ش، به همراه متن اصلى عربى، به‏صورت ترجمه روبه‏رو، با ترجمه فاضلان ارجمند، آقایان: رضا برنج‏کار، على نقى خدایارى، عبد الهادى مسعودى و مهدى مهریزى، انجام گرفته است. تعدّد مترجمان در این اثر، بالطبع، باعث اندکى تفاوت در سبک ترجمه شده است. روش ترجمه در این اثر، عمدتاً لفظگرایى- و نه البته ترجمه صرفا لغوى یا تحت اللفظى- است؛ یعنى مترجمان کوشیده‏اند تا واژه‏ها و یا ساختار به کار رفته در متن، به‏گونه‏اى در زبان مقصد، حفظ شود. ترجمه این اثر، به سبب اشتمال آن بر پاره‏اى اصطلاحات غیر قابل ترجمه، دشوارى ویژه‏اى داشته است. تا جایى که متن کتاب و ظرفیت زبان فارسى اجازه مى‏داده، تلاش شده است که براى واژه‏ها و اصطلاحات و عبارت‏ها، معادل‏هاى مناسبى یافت شود و گاه نیز براى حفظ جامعیت معناى پاره‏اى از اصطلاحات، ناگزیر و به شرط گویا بودن آنها در زبان فارسى، آنها را به همان زبان عربى آورده‏اند. روش ترجمه، چنین است که براى اتقان و هر چه بهتر شدن ترجمه، پس از ترجمه مترجم، گروه ترجمه نیز آن را از آغاز تا پایان، به دقّت، جمله به جمله و کلمه به کلمه، بررسى و مقابله مى‏کند تا خطاهاى احتمالى آن برطرف شود. در ترجمه آیات، در جلدهاى نخست، از ترجمه آقاى دکتر محمد مهدى فولادوند استفاده شده است و در جلدهاى پایانى، مترجمان با استفاده از منابع لغت و تفسیر، خود، اقدام به ترجمه آیات نموده‏اند و از ترجمه‏هاى قرآن، به‏ویژه ترجمه‏هاى دکتر جلال الدین مجتبوى، دکتر محمّد مهدى فولادوند و آیه اللّه ناصر مکارم شیرازى نیز استفاده کرده‏اند. منابع احادیث، تنها در پانوشت صفحات عربى یاد شده‏اند. متن عربى مقدمه که از فارسى برگردان شده و نیز متن عربى مقالات و تحلیل‏هایى که در آغاز باب‏ها و فصل‏ها و یا در پایان آنها آمده‏اند، براى پرهیز از تطویل، در این چاپ( عربى- فارسى)، تا جاى ممکن، حذف شده است. در پاره‏اى موارد که مفاهیم یا مکان‏ها و دیگر اعلام، ناشناخته بوده و نیاز به توضیح داشته‏اند، از سوى مترجمان گرامى، توضیح نوشته شده است. نخستین و مهم‏ترین ویژگى این دانش‏نامه، استناد آن به قرآن کریم و برهان عقلى است. راه‏یابى به قرآن و برهان، در کنار احادیث مأثور، عقاید دینى را ریشه‏دار مى‏سازد. تمام سعى و تلاش بر آن بوده تا این دانش‏نامه، به‏گونه‏اى تنظیم شود که تمامى آیات و احادیث مربوط به موضوعات متنوع عقیدتى را در بر گیرد که در این راستا از رایانه استفاده شده؛ ضمن اینکه اگر سخنى نادرست، به پیشوایان دین، منسوب است، مورد نقد و بررسى قرار گیرد. براى دست‏یابى آسان پژوهش‏گران به احادیث عقیدتى و فراهم‏سازى بستر فهم دقیق محتواى آنها، دانش‏نامه، احادیث مربوط به هر موضوع را در تبویبى منطقى از کلّى به جزئى، در خود جاى داده است. تلاش شده در حدّ توان و با حفظ جامعیت، حجم دانش‏نامه را پایین بیاورند. در این راستا احادیث هم‏معنا حذف شده و به ذکر نشانى و اختلاف آنها در پاورقى اکتفا گردیده است. در درآمد دانش‏نامه، شمارى از مباحث روز و مورد نیاز پژوهش‏گران در عرصه مسائل اعتقادى، به بحث گذارده مى‏شود. در ابتدا و یا انتهاى بسیارى از بخش‏ها و فصل‏هاى دانش‏نامه، نتیجه‏گیرى، تحلیل و نقدهایى به چشم مى‏خورد که ساختار و حدود آن بخش و فصل را نشان مى‏دهد. وضعیت کتاب‏ در پایان هر جلد، فهرست تفصیلى آن بخش از کتاب قید شده است.

موضوعاتی مانند توحید و مسائل آن، صفات خدا، خیر و شر، عدل الهی، وحی و نبوت، امامت و رهبری، ولایت فقیه، برخی از مسائل مورد ابتلا و پرتکرار شرعی در این کتاب ذکر شده است.

این کتاب از 15 درس تشکیل شده که توحید و شرک، توسل و تبرک، شفاعت، بنای بر قبور، زیارت قبور، مسئله شر، حقیقت وحی و نبوت، پایان پیامبری، مصونیت وحی و تحریف ناپذیری قرآن، امامت و رهبری، ولایت فقیه و رهبری، عدالت صحابه، سب و لعن و تقیه از جمله عناوین دروس این کتاب است.

توحید در خالقیت، توحید در ربوبیت، توحید عبادی، توحید در استعانت، انواع خضوع، معنای شفاعت، دلایل جواز شفاعت، قبور اصحاب کهف، تعظیم شعائر الهی، معنای ربوبیت، تشریع، اطاعت، توحید در محبت، دلایل استحباب زیارت قبور، لزوم محبت و دوستی اهل بیت(ع) و سیمای پیامبر در رویکرد آسمانی از جمله بخش های زیر مجموعه فصول اصلی این کتاب محسوب می شود.