تفسیر احادیث

کتاب فقه الحدیث 2 عباس پسندیده برخی مباحث مقدّماتی، مبانی و پیشینه فقه الحدیث و نیز مباحث مرتبط با فهم متن (شامل فهم مفردات و فهم ترکیبات) در درس نامه فقه الحدیث (۱)، برخی مباحث مقدّماتی، مبانی و پیشینه فقه الحدیث و نیز مباحث مرتبط با فهم متن (شامل فهم مفردات و فهم ترکیبات) مطرح شد و «درس نامه فقه الحدیث (۲)» به موضوع قرینه ها و نقش آن ها در فهم متون دینی می پردازد. در فرآیند فهم حدیث، قرینه ها، از یک سو به فهم مفردات و ترکیبات کمک می کنند و از سوی دیگر، هر جا که مقصود گوینده با معنای ظاهری کلام در تعارض باشد، ما را در یافتن مقصود نهایی معصوم علیه السلام، یاری می رسانند. البتّه میزان نقش آفرینی قرینه در هر یک از این دو، متفاوت است. فهم حدیث، در قسمت فهم مفردات و ترکیبات، گاهی متوقّف بر قرینه است، نه همیشه؛ امّا در قسمت فهم مقصودی که متمایز از ظهور کلام باشد، بدون قرینه، دست یابی به آن ممکن نیست. چارچوب کتاب بر اساس بحث قرینه ها، ابتکاری است و در منابع پیشین به چشم نمی خورَد؛ ولی از آن جا که این کتاب، اثری تدوینی است، در تألیف آن، از منابع فقه الحدیث موجود به ویژه روش فهم حدیث (به قلم عبد الهادی مسعودی) و منطق فهم حدیث (به قلم سید کاظم طباطبایی) بیش ترین استفاده شده است. عنوان درس ها: درس یکم: کلّیات درس دوم: قرینه پیوسته و استوارسازی متن درس سوم: قرینه پیوسته و آشکارسازی معنا درس چهارم تا ششم: اسباب ورود درس هفتم: متون مشابه درس هشتم: قرینه ناپیوسته و استوارسازی متن درس نهم: نقل معنا درس دهم: قرینه ناپیوسته و آشکارسازی معنا درس یازدهم: مشابه یابی و فهم مقصود متمایز درس دوازدهم: شرح نویسی و انواع شروح درس سیزدهم و چهاردهم: نمونه هایی از فهم عالمان درس پانزدهم: دانش بشری

گفتار و رفتار معصومان(ع)، در پی برنمودن معرفتی دینی، پاسخ به پرسشی خاص یا عام و یا زدودن شبهه ای از مردمان معاصر خود و برای آنان قابل فهم بوده است. تفاوت فهم مخاطبان، اقتضای آن داشته که فراز و فرود معانی ارائه شده نیز متفاوت باشد؛ هم چنان که تطور واژگان و فرهنگ در دوره های متفاوت نیز سبب دیریابی دستیابی به مراد امام(ع) در دوره های پسینی گشته است.

روایاتی که دشواری در فهم داشته و یا از پیچیدگی یا علو مضمون برخوردار باشند، حدیث مشکل نامیده می شوند و دانشی که قواعد و مهارت های دستیابی به مفهوم صحیح و مراد اصلی روایات را تبیین می کند به «دانش مشکل الحدیث» نامبردار است.روشن است که مجموعهٔ احادیث مراتب متفاوتی از پیچیدگی را در درون خود دارند، همچنان که فرد پژوهنده در این روایات نیز متفاوت بوده و از مراتب درک، فهم، تخصص و مهارت متفاوتی برخوردار است. از این رو احادیث مشکل، تنوع و گونه گونی فراوانی خواهد داشت.

این مجموعه در پی آن است که گونه های متفاوت حدیث مشکل را برکاود و راه های دستیابی به مراد و مقصود معصومین(ع) را با ذکر نمونه هایی به مخاطبان بنمایاند.مطالب کتاب برای شانزده جلسه درس تنظیم شده است. «درآمدی بر فهم احادیث مشکل» یکی از «متون تدوینی نشر داخلی مرکز آموزش الکترونیک دانشگاه قرآن و حدیث» (متنا) است. هر درس با بیان «هدف درس» آغاز و به «چکیده» پایان می یابد.