شادی در اسلام

سعادت و شادکامی از دیدگاه اسلام – دکتر حمزه عبدی

کتاب «سعادت و شادکامی از دیدگاه اسلام» نوشته‌ی دکتر حمزه عبدی، پژوهشی علمی و عمیق درباره‌ی مفهوم سعادت، خوشبختی و شادکامی از منظر قرآن و حدیث است. نویسنده در این اثر، با نگاهی روان‌شناختی و تحلیلی، به تبیین دیدگاه اسلام درباره‌ی عوامل و سطوح سعادت انسانی پرداخته و تفاوت آن را با نظریه‌های روان‌شناسی مثبت‌گرا آشکار ساخته است.

در این پژوهش، سعادت و شادکامی از دیدگاه اسلام نه‌تنها به عنوان یک احساس لحظه‌ای، بلکه به عنوان فرآیندی درونی، اخلاقی و مبتنی بر رشد معنوی معرفی می‌شود. مؤلف با استفاده از روش‌های دقیق علمی و تحلیل محتوای متون دینی، نشان می‌دهد که آموزه‌های اسلامی در حوزه‌ی روان‌شناسی انسان، بر پایه‌ی قوانین ثابت و قابل تبیین علمی استوارند و می‌توانند پاسخی عمیق‌تر و پایدارتر از روان‌شناسی مدرن به مسئله خوشبختی ارائه دهند.

این کتاب حاصل تلاش گروه روان‌شناسی اسلامی دارالحدیث است که با هدف استخراج و تبیین مفاهیم روان‌شناختی اسلام تدوین شده است. در مقدمه کتاب، نویسنده تأکید می‌کند که برای دستیابی به علم دینی، باید از تقلید صرف از تحقیقات غربی پرهیز کرد و به کشف نظام فکری و علمی اسلام در حوزه‌ی روان انسان پرداخت.

اثر حاضر، منبعی ارزشمند برای پژوهشگران، دانشجویان رشته‌های روان‌شناسی، علوم تربیتی و معارف اسلامی است و می‌تواند راهنمایی کاربردی برای کسانی باشد که به دنبال درک عمیق از مفهوم سعادت و شادکامی از نگاه اسلام هستند.

شادی و شادکامی: درآمدی بر شادی از ديدگاه اسلام با رويکرد روان‌شناسی مثبت‌گرا، اثری از گروه روان‌شناسى اسلامى پژوهشكده اخلاق و علوم رفتارى «دارالحديث»، نوشته سید مهدی خطیب که زیر نظر عباس پسندیده به‌انجام رسیده‌است.

رويكرد كلّى روان‌شناسى به دين و مذهب و رويكرد روان‌شناسى مثبت‌گرا به آموزه‌هاى اخلاقى اديان، روندی را بوجودآورد که در سايۀ آن، دانش روان‌شناسى، قابليت يافت تا بُعد روان‌شناختى اديان را نيز درك كند.

گروه روان‌شناسى اسلامى«دار الحديث»، براساس رسالت خود (تبيين روان‌شناختى آموزه‌هاى اسلامى)، در صدد است كه معارف روان‌شناختى متون دينى (قرآن و حديث) را بدون كپى‌بردارى از تحقيقات روان‌شناختى، استخراج و به جامعۀ علمى عرضه نمايد.

امروزه، با همۀ پيشرفت‌هايى كه انسان در عرصۀ فن‌آورى به دست آورده، امّا نتوانسته است خلأهاى روان‌شناختى را از اين طريق، پُر نمايد. اين تصوّر كه انسان با پيشرفت فن‌آورى، لحظه‌هايى آرام همراه با شادى و شادمانى خواهد داشت، به واقعيت نپيوسته است و آدمى، همواره تلاش مى‌كند، تا شادى و آرامش را به زندگى خود، بازگرداند. چه چيزى مى‌تواند زندگى را غرق در شادى كند؟ آيا برخوردارى از سطح عالى تحصيلات، به اين امر كمك مى‌كند؟ آيا ثروت، مى‌تواند گره كور اين مشكل را باز كند؟ آيا موقعيت اجتماعى و مسائلى از اين قبيل، مى‌تواند موجبات شادى را در جوامع مختلف و در بستر خانواده، فراهم آورد؟ آيا اصولاً هر آنچه باعث شادى مى‌گردد، مى‌تواند پيامد مثبت داشته باشد يا در بعضى مواقع، شادى‌هاى زودگذرى وجود دارند كه نه تنها پيامد مثبتى ندارند بلكه آثار منفى به بار مى‌آورند؟

آنچه در بخش اوّل اين كتاب، رهگيرى شده است، پاسخ به سؤالات ياد شده و پرداختن به مقولۀ شادى در قالب ماهيت شادى، پايدارى آن، و منابع و موانع شادى، است. بايد خاطر نشان ساخت كه اين پژوهش، صرفاً بر مبناى كليدواژۀ «فرح» در آموزه‌هاى دين، صورت گرفته است.

به عبارت دیگر در اين نوشتار، موضوع«شادى» با رويكردِ روان‌شناسى مثبت‌گرا و در چارچوب شادكامى، پژوهش گرديد تا جايگاه فرح و سرور، از ديدگاه اسلام و اثر آن‌ها بر شادكامى و نيز عوامل آن‌ها روشن گردد.

فرح از نگاه آيات و احاديث و نشاط از نگاه آيات و احاديث، دو بخش عمده مطالب کتاب را تشکیل می‌دهند.