عبدالهادی مسعودی

کتاب «سیمای حج و عمره در قرآن و حدیث» مجموعه‌ای جامع و دقیق است که به بررسی آیات قرآن کریم و روایات اهل بیت(ع) پیرامون حج و عمره می‌پردازد. این اثر به زبان فارسی و عربی تدوین شده و ترجمه فارسی احادیث و آیات به شکلی روان و قابل فهم ارائه شده است. نویسنده محمد محمدی ری‌شهری به همراه همکار خود عبدالهادی مسعودی و با ترجمه جواد محدثی، کوشیده‌اند تا یک منبع تحلیلی، آموزشی و کاربردی در زمینه اعمال حج و عمره فراهم کنند.

مطالعه این کتاب به خواننده کمک می‌کند تا علاوه بر آشنایی با متن دقیق آیات و روایات، به فلسفه، مراحل و حکمت‌های عبادت حج و عمره نیز آگاه شود. کتاب شامل مباحثی درباره مراحل مختلف حج، از جمله: احرام، طواف، سعی، وقوف در عرفات و قربانی است و نکات تربیتی، اخلاقی و معنوی هر مرحله را توضیح می‌دهد.

یکی از ویژگی‌های برجسته این اثر، تطبیق آموزه‌های قرآنی و حدیثی با آداب و فلسفه حج و عمره است؛ به‌گونه‌ای که خواننده می‌تواند ارتباط بین متون دینی و اعمال عبادی را به خوبی درک کند. همچنین کتاب به تقویت فهم اعتقادی، عملی و اخلاقی حج و عمره می‌پردازد و مسیر مناسبی برای آماده شدن برای این عبادت بزرگ و با عظمت فراهم می‌آورد.

این کتاب برای طلاب، پژوهشگران علوم دینی، مربیان دینی و علاقه‌مندان به فقه عبادات و حج یک منبع ارزشمند و کاربردی محسوب می‌شود. با استفاده از آن، خواننده می‌تواند نه تنها به دانش نظری درباره حج و عمره دست یابد، بلکه راهنمای عملی برای اجرای صحیح عبادت‌های حج و عمره نیز در اختیار داشته باشد.

شناخت نامه نبوت آیت الله محمدی ری شهری شاکله اصلی معارف دینی بر پایه مباحث اعتقادی بنا شده که ناظر به مبحث مبدأ و معاد است. این مبحث، بن‌مایه ‌ای عقلی دارد که ضرورت وجود و صفات خدا و پیامبران را اثبات می ‌کند. اگر چه بن‌مایه و اصل این نیاز به وسیله عقل اثبات می‌ شود ولی جزئیات و فروعات فراوانی دارد که فراعقلی است و ریشه در آیات و روایات دارد. به اعتقاد نویسنده، نیاز به مجموعه ‌ای کامل و دقیق و فراهم آمده از متون قرآن و حدیث در مباحث ظریف اعتقادی سبب شد، پیشتر دانش نامه عقاید اسلامی شکل گیرد و با استفاده از معارف کتاب و سنت، مباحث حوزه‌ های اعتقادات اسلامی، انسان‌ شناسی و جهان‌ شناسی را تبیین کند. این مجموعه مستند به قرآن، سنت و برهان است که تکیه گاه اصلی اصول عقاید می‌ باشند. در مباحث فرعی اعتقادی نیز این مجموعه تلاش می‌ کند تا با واکاوی آیات، روایات و متون تاریخی، راهنمای پژوهشگران در دستیابی به زوایای پنهان معارف اعتقادی باشد. جلدهای پیشین دانشنامه عقاید اسلامی با مباحث کلی ناظر به معرفت، عقل و جهل، علم و شناخت آغاز شد و با مباحث مرتبط با «معرفه اللّه» ادامه پیدا کرد که نتیجه آن تدوین بیش از هزار و دویست آیه و ۵۶۰۰ روایت در مباحث پیشین به ویژه «معرفه اللّه» است. معرفی کتاب: کتاب حاضر، ادامه مباحث اعتقادی است که به مباحث کلی مرتبط با نبوت پرداخته است که اصطلاحاً بدان نبوت عامه می‌ گویند. عنوان «نبوت عامه» ناظر به مباحث عمومی نبوت است که ویژگی‌ های مشترک همه پیامبران  را تبیین می‌ کند. عنوان «نبوت خاصه» به مباحث اختصاصی مرتبط با هر یک از پیامبران می‌ پردازد. از این رو جلد بعدی این مجموعه به نبوت خاصه می‌ پردازد که ناظر به زندگی و خصوصیات فردی انبیای الهی است. مجموعه نبوت عامه در هفت فصل با استناد به نزدیک به ۹۰۰ آیه و روایت، مباحثی را بدین شکل عرضه کرده است: فصل اول با عنوان فلسفه نبوت به چرایی ارسال پیامبران پرداخته است و بر محورهای هدایت‌گری، برانگیختن خرد، دعوت به خدا، ارائه راهکارهای مصلحت و منفعت انسان، اختلاف زدایی، آموختن و پروراندن و زنده کردن ارزش ‌ها، حرکت دادن مردم به عدالت جویی و اتمام حجت بر مردمان تأکید کرده است. فصل دوم مباحث مرتبط «وحی» را پی گرفته و ضمن معنایابی آن در قرآن و حدیث، نمونه ‌هایی از گونه ‌های وحی به پیامبران، اولیاء الهی و غیر اولیاء را در آیات و روایات برشمرده است. فصل سوم، لزوم شناخت پیامبران، ایمان به آنان، تداوم ارسال پیامبران و سنت وصایت، شمار پیامبران، پیامبران اولوالعزم، تفاوت رسول و نبی، گستره و قلمرو بعثت، گونه‌ ها و گویش آنان را تبیین کرده است. فصل چهارم نشانه ‌های پیامبران از جمله بشارت انبیاء پیشین، اعجاز و ویژگی‌ های آن و رویکرد مخالفان در مواجهه با معجزه را مطرح کرده است. در فصل پنجم ویژگی ‌های پیامبران را محور کار قرار داده و ویژگی‌ های سرشتی، اخلاقی، علمی، تبلیغی، عبادی و … پیامبران را تبیین کرده‌ است. فصل ششم ناظر به عصمت پیامبران است. لزوم عصمت، دلایل و گستره آن با استفاده از دلایل عقلی و آیات و روایات تبیین شده است. فصل هفتم و پایانی نیز آموزه ‌های مشترک پیامبران را معرفی کرده است. لازم به ذکر است کتاب شناخت نامه نبوت، از جمله آخرین پژوهش‌ هایی است که با همت و تلاش فراوان آیت اللّه محمدی ری شهری (۱۳۲۵ – ۱۴۰۱) و همکاران ایشان در پژوهشکده علوم و معارف حدیث به ثمر نشست ولی متأسفانه عمر آیت الله ری‌ شهری کفاف نداد تا ثمره تلاش خود را به صورت چاپ شده مشاهده کند.

این کتاب به مسیر فهم حدیث در دو بخش اصلی «فهم متن» و «فهم مقصود» می پردازد. در این کتاب ، مسیر فهم حدیث به دو بخش اصلی «فهم متن» و «فهم مقصود» تقسیم شده است. مراحل فهم متن، در همین کتاب تبیین می شود؛ ولی مراحل فهم مقصود، به درس های بعدی فقه الحدیث واگذار شده است.این نوشته، نخستین حلقه از چهار حلقه درسی فقه الحدیث در طرح تجمیع و بازنگری رشته های علوم قرآن و حدیث است که مرکز هماهنگی و توسعه پژوهشی و آموزش عالی قرآنی کشور، وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری آن را با همکاری دانشگاه قرآن و حدیث فراهم آورده است.نویسنده کوشیده است مباحث نظری را با نمونه های حدیثی قرین کند؛ امّا کسی را از خواندن مکرّر و همواره حدیث، بی نیاز نمی کند. فهم حدیث، یک مهارت برخاسته از آگاهی و کاربرد است و به تدریج میسّر می شود. از این رو، مطالعه این کتاب، قواعد و روش را به دست می دهد؛ امّا جای گزین تلاش شخصی در خواندن متون روایی و کوشش ذهنی در تعامل با متن نیست. توصیه همیشگی، آموختن روش و تطبیق همزمان آن بر متون حدیثی و نیز انجام پژوهش های پایانی هر درس، با یاری استادان است. دروس مطالب کتاب در پانزده در با این عنوان ها تنظیم شده است: مباحث مقدماتی، مبانی فقه الحدیث، فواید و کارکردهای فقه الحدیث، پیدایش و گسترش فقه الحدیث، رکورد و شکوفایی، اوج و استمرار، سیر اجمالی فهم حدیث، پیش نیازهای فهم حدیث، واژه شناسی: شیوه، واژه شناسی: لغت نامه ها، واژه شناسی:غریب الحدیث ها، واژه شناسی: مترادف ها و متضادها، اصطلاح شناسی، کاربست شیوه واژه شناسی، ساختارشناسی هر درس با «اهداف درس» آغاز و با «درآمد» و مطالب اصلی ادامه می یابد و با «چکیده» و «پرسش و پژوهش» پایان می یابد.