رویکرد مفسران امامیه به کتب مقدس پیشین

رویکرد مفسران امامیه به کتب مقدس پیشین

سنت تفسیرپژوهی در میان عالمان مسلمان و مخصوصا عالمان امامی، از دیرباز در قالب ادبیات رجالی و تفسیری به شکل سنتی رواج داشته و از این لحاظ امری نوپدید محسوب نمی‌شود.

آنچه تفسیرپژوهی به معنای جدید را از آثار پیشینیان متمایز می‌سازد، روش‌ها و رویکردهای جدید مطالعاتی است که در پی شناسایی روندهای تفسیری و عوامل مؤثر بر پیدایش، رشد و یا افول آنهاست و این هدف اغلب از طریق اتخاذ نگاهی تاریخی به نگاشته‌های تفسیری حاصل می‌شود.

در این نگاه، کل میراث تفسیری به مثابه پدیده‌هایی تاریخی دیده می‌شوند که مثل هر پدیده تاریخی دیگری، از شرایط فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و حتی اقتصادی زمانه خود تأثیر پذیرفته‌اند و این تأثیر خود را در قالب تغییر دیدگاه‌های تفسیری در هر دوره نسبت به دوره‌های قبل و بعد نشان می‌دهد.

کتاب پیش رو، محصول نگاهی به میراث تفسیری امامیه و مقایسه آن با میراث تفسیری اهل سنت است، که با تمرکز بر یک موضوع خاص و مهم، یعنی کتب مقدس پیشین، به شناسایی روندها و رویدادهای پنهان در ورای دیدگاه‌های تفسیریِ بیان‌شده طی چهارده قرن گذشته می‌پردازد.

چهارچوب نظری این پژوهش، البته برگرفته از نظریه چهارپارادایمی در سنت تفسیری امامیه است، اما با توجه به ویژگی‌های بعضا فراپارادیمی خاصی که موضوع مورد مطالعه در این کتاب دارد، خواننده در طی مطالعه کتاب همواره با این پرسش چالش‌برانگیز مواجه است که هر کدام از ریزموضوعات مطرح در کتاب تا چه حد منطبق بر چهار پارادایم اصلی می باشد و اگر در جایی شاهد این انطباق نباشد، چگونه می‌توان این پدیده خلاف انتظار را تبیین کرد.

از این لحاظ، کتاب پیش رو خواننده را به دنبال خود به سفری پر پیچ و خم در درازنای تاریخ تفسیر قرآن می‌کشاند که به دلیل ماهیت پیش‌بینی‌ناپذیرش جذابیت و کشش خود را تا پایان حفظ می‌کند. در طی این سفر، خواننده به مناسبتِ مباحث مختلف با موضوعات متنوعی از تاریخ و میراث کهن یهودی و مسیحی گرفته تا یافته‌های جدید باستان‌شناسی و دیدگاه‌های مدرن درباره تاریخ تحول کتب مقدس پیشین و مقایسه آنها با آراء مفسران مسلمان مواجه می‌کند.

با توجه به این رویکرد، پژوهش حاضر در شش بخش سامان یافته است که به قرار ذیل می باشد:

• بخش اول: ماهیت، اوصاف و مصادیق کُراسه های پیشین
• بخش دوم:جایگاه و اهمیت تورات و انجیل
• بخش سوم:بایبل و قرآن: تفسیر متقابل
• بخش چهارم:محتوای تورات و انجیل
• بخش پنجم:تاریخ تورات و انجیل
• بخش ششم:تورات و انجیل، اصیل یا محرف؟