صفات متقین در خطبه متقین
انتشارات دانشیاران مرکز تخصصی چاپ و انتشار نهج اللاغه 09201383718
صفات متقین در خطبه متقین
بخش اول نهجالبلاغه منتخبی از خطبههای امیر المؤمنین است که شامل ۲۴۱ خطبه میشود. برخی این بخش را دائرهالمعارفگونهای از فرهنگ اسلامی میدانند. خطبهها عموماً حاوی موضوعاتی چون خداشناسی، شناخت جهان، پیدایش عالم، طبیعت انسان، امتها و حکومتهای نیکوکار و ستمکار است اما مقصود اصلی امام در بیان این موضوعات تبیین و تشریح علوم طبیعی و جانورشناسی یا فهماندن نکتههای فلسفی یا تاریخی نبوده است، بلکه مراد اصلی او تبیین خداشناسی و مسائل مهم اسلامی در پرتو بیان این موضوعات بوده است. سید رضی از میان تمام خطبهها فقط چهار خطبه شقشقیه (شماره ۳)، غراء (شماره ۸۳)، اشباح (شماره ۹۱) و قاصعه (شماره ۹۲) را نامگذاری کرده است. خطبههای شقشقیه، غراء و متقین، مهمترین خطبههای نهجالبلاغه معرفی شدهاند.
خطبه شقشقیه
خطبه شقشقیه که در بیان مسائل امامت و انتقاداتی به خلفای سه گانه است، یکی از خطبههای بحث برانگیز نهجالبلاغه است.[۴۶] امام در این خطبه عملکردهای خلفا را نقد میکند و اصل خلافت هر یک از آنان را زیر سؤال میبرد. وی همچنین به هجوم مردم برای بیعت با او و نیز سه گروه ناکثین، قاسطین و مارقین اشاره و سرانجام وجه پذیرش حکومت توسط خویش را بیان میکند.[۴۷]
خطبه غراء
خطبه ۸۳، یکی دیگر از خطبههای معروف نهجالبلاغه معرفی شده است، سید رضی بعد از بیان این خطبه عنوان کرده است که در هنگام ایراد آن، مردم گریه میکردند.[۵۱] این خطبه با حمد و ثنای الهی و گواهی دادن حضرت به پیامبری حضرت محمد(ص) آغاز میشود و با سفارش به تقوای الهی با یادآوری نعمتهای او و آزمایش بودن دنیا و یادآوری قیامت، مرگ، در گور نهادن انسان و از هم پاشیدن جسم و خوراک خزندگان شدن ادامه مییابد.[۵۲]
خطبه متقین
امام علی(ع) در این خطبه پرهیزکاران را توصیف کرده است و برای آنان حدود ۱۰۵ صفت برشمرده است. نکته جالب درباره خطبه متقین این است که همام بعد از ایراد این خطبه بیهوش شد و در همان بیهوشی از دنیا رفت.