سخن گفتن و سکوت

کتاب فرهنگ‌نامه سخن و سکوت اثری ارزشمند از آیت‌الله محمدی ری‌شهری و مرتضی خوش‌نصیب است که با تکیه بر آیات قرآن و احادیث اسلامی، به بررسی ژرف و مستند دو رفتار بنیادین انسان یعنی سخن گفتن و سکوت می‌پردازد.
در این فرهنگ‌نامه، آیات و روایات مرتبط با این دو موضوع، به شیوه‌ای نظام‌مند و دقیق گردآوری شده تا مخاطب بدون نیاز به شرح و تفسیر، پیام اصلی دین را درباره‌ی گفتار و خاموشی دریابد.

در بخش نخست کتاب، مفهوم سخن، جایگاه زبان، نقش گفتار در سعادت انسان، اهمیت مراقبت از زبان و آثار اخلاقی و اجتماعی آن تبیین می‌شود. نویسندگان نشان می‌دهند که سخن گفتن، اگر برخاسته از خرد، معرفت و نیت خیر باشد، نعمتی الهی است؛ اما گفتار ناسنجیده، دروغ، غیبت و سخن بیهوده می‌تواند سرچشمه‌ی بسیاری از لغزش‌ها و آسیب‌ها گردد.
فصول این بخش به مباحثی همچون آداب سخن، گونه‌های گفتار، آثار سکوت و زبان‌داری، و آسیب‌های زبان اختصاص دارد.

در بخش دوم، موضوع سکوت و خاموشی مورد توجه قرار گرفته است؛ سکوتی که نه از جهل یا انزوا، بلکه از آگاهی، تقوا و حفظ حرمت گفتار برمی‌خیزد. نویسندگان با استناد به احادیث اهل‌بیت (ع) نشان می‌دهند که سکوت در جای خود، زمینه‌ی رشد عقل، آرامش درون و سلامت اجتماعی را فراهم می‌آورد.

فرهنگ‌نامه سخن و سکوت، اثری است تأمل‌برانگیز و کاربردی برای هر انسان مؤمن و اهل معرفتی که می‌خواهد با هدایت قرآن و حدیث، مرز میان گفتار نیک و سکوت خردمندانه را بشناسد و در مسیر اخلاق اسلامی گام بردارد.