محمد محمدی ری‌شهری

کتاب «خاطره‌های آموزنده» نوشته‌ی محمد محمدی ری‌شهری مجموعه‌ای از تجربه‌ها و یادداشت‌های ارزشمند نویسنده در عرصه‌های مختلف فرهنگی، اجتماعی و سیاسی است. این کتاب با نثری روان و محتوایی تأمل‌برانگیز، بر اهمیت ثبت و انتقال تجربیات تأکید دارد و نشان می‌دهد که چگونه خاطرات می‌توانند به چراغ راه نسل‌های بعدی تبدیل شوند.

در این اثر، خواننده با مجموعه‌ای از رویدادهای واقعی و الهام‌بخش روبه‌رو می‌شود که هرکدام حاوی نکته‌ای اخلاقی یا مدیریتی است. هدف نویسنده، ترویج فرهنگ تجربه‌آموزی از گذشته و بهره‌گیری از اندوخته‌های نسل‌های پیشین برای رشد فردی و اجتماعی است.

مجموعه حاضر، حاوی گزارش و تنظیم آیات و احادیثی است که در آنها، واژه های «خیر» و «برکت» و الفاظ مرتبط با این دو واژه در زمینه های اعتقادی، اخلاقی، عملی، سیاسی و اجتماعی، به کار رفته است.

این کتاب از یک درآمد و دو بخشِ «خیر» و «برکت» تشکیل شده است. بخش نخست، خیر، شناخت خیر، تشویق به خیر، و اسباب، آثار و موانع نیکی را از نگاه آیات و احادیث بررسی کرده و در بخش دوم، آیات و احادیثی را درباره اسباب، موانع و عوامل خیر و برکت بر شمرده، به شرح و توضیح آنها پرداخته است. در هر باب، ابتدا آیات قرآنی، سپس روایات نبوی و آنگاه روایات امامان معصوم: از مصادر شیعه و اهل سنّت آمده است.

کتاب «زندگی بهشتیان» اثر ارزشمند آیت‌الله محمدی ری‌شهری، با هدف ارائه تصویری جامع از زندگی اهل بهشت و سعادت ابدی انسان‌ها بر پایه آیات قرآن و روایات اهل بیت علیهم‌السلام تدوین شده است. این کتاب برگرفته از مجموعه «بهشت و دوزخ از نگاه قرآن و حدیث» است و در قالب نه فصل، موضوعات مختلف مربوط به معنای بهشت، ویژگی‌ها، نعمت‌ها، رفتارهای مؤمنان و موانع ورود به بهشت را بررسی می‌کند.

در ابتدا، نویسنده با تبیین مفاهیم بهشت در قرآن کریم، خواننده را با ماهیت و فلسفه وجودی این مکان روحانی آشنا می‌کند و سپس به توضیح آفرینش و ساختار بهشت می‌پردازد. بخش‌های مهم کتاب شامل بررسی زمین بهشت، درها و قصرها، چشمه‌ها، درختان و میوه‌های بهشتی، فرش‌ها و خوراک اهل بهشت است. این توصیفات نه‌تنها جنبه آموزشی دارند بلکه خواننده را به تفکر و تأمل در زندگی دنیوی و ارزش‌های معنوی دعوت می‌کنند.

یکی از نکات برجسته کتاب، بیان آنچه در بهشت وجود ندارد است. رنج، خستگی، تکلیف، بیم و اندوه، بیماری، پیری، گرما و سرما، مرگ و سایر محدودیت‌های دنیوی در بهشت وجود ندارند؛ این بخش، حس آرامش و آسایش ابدی را برای مخاطب مجسم می‌کند و اهمیت تلاش برای رسیدن به این مقام والا را برجسته می‌سازد.

<p>نویسنده در ادامه به راه‌های رسیدن به بهشت و عوامل بهشتی شدن اشاره می‌کند. ایمان راستین، تقوا، نیکی به دیگران، صبر، اخلاق نیکو و پیروی از اهل بیت علیهم‌السلام از جمله اصولی هستند که مسیر دستیابی به سعادت ابدی را هموار می‌کنند. همچنین، موانع ورود به بهشت مانند ظلم، حسد، تکبر و گناه معرفی شده و با استناد به منابع معتبر دینی تحلیل شده است.

کتاب همچنین درجات و مراتب بهشت را مورد بررسی قرار می‌دهد و جایگاه هر مؤمن بر اساس میزان ایمان و اعمال صالحش مشخص می‌شود. در نهایت، نویسنده افرادی را معرفی می‌

کند که قرآن و روایات به آنان وعده بهشت داده‌اند؛ از انبیا و شهدا گرفته تا مؤمنان صالح، تا نشان دهد که سعادت و بهشت برای هر انسانی که مسیر درست را انتخاب کند، امکان‌پذیر است.

این اثر با زبانی روان، آموزشی و تحلیلی نوشته شده و برای عموم مخاطبان، طلاب، دانشجویان و علاقه‌مندان به علوم اسلامی و اخلاق کاربردی مناسب است. «زندگی بهشتیان» نه‌تنها به افزایش معرفت دینی و شناخت مفاهیم بهشتی کمک می‌کند، بلکه به‌عنوان یک راهنمای تربیتی و معنوی، مخاطب را به بازنگری در سبک زندگی و ارزش‌گذاری بر اعمال صالح دعوت می‌کند.

با مطالعه این کتاب، انسان می‌آموزد چگونه زندگی دنیوی خود را با هدف آخرت و سعادت ابدی هماهنگ کند و با بهره‌گیری از آموزه‌های دینی، به مسیر رضایت خداوند و دستیابی به زندگی بهشتی گام بردارد.

سیاست‌نامه امام علی علیه‌السلام

نویسنده: محمد محمدی ری‌شهری با همکاری سید محمود طباطبایی‌نژاد و سید محمدکاظم طباطبایی
مترجم: محمدی مهریزی

کتاب سیاست‌نامه امام علی علیه‌السلام، پژوهشی جامع درباره عدالت، اخلاق، مدیریت و سیاست در اندیشه‌ی امام علی علیه‌السلام است. این اثر با استناد به نهج‌البلاغه و منابع معتبر اسلامی، تصویری روشن از حکومت علوی و اصول سیاست دینی ارائه می‌دهد و به‌عنوان منبعی ارزشمند برای فهم اندیشه سیاسی اسلام و حکمرانی بر پایه ارزش‌ها شناخته می‌شود.

این کتاب، بخش کارآمد و برجسته‌ی موسوعة الإمام علی بن أبی‌طالب علیه‌السلام است و سیاست علی علیه‌السلام را به‌عنوان الگویی برای حاکمیت ارزش‌های انسانی و عدالت معرفی می‌کند. از این رو، نه تنها برای جهان اسلام و سیاستمداران مسلمان، بلکه برای همه کسانی که تشنه حاکمیت اخلاق و عدالت هستند، اثری آموزنده و الهام‌بخش است.

کتاب شرح الزیاره الجامعه الکبیره یکی از مهم‌ترین و عمیق‌ترین آثار در حوزه‌ی کلام، عرفان و تفسیر معارف اهل‌بیت (ع) است که به قلم توانای آیت‌الله محمد محمدی ری‌شهری و با همکاری علمی ارزشمند احمد غلامعلی نگاشته شده است. این اثر فاخر، شرحی جامع و مستند بر زیارت جامعه کبیره، یکی از گران‌قدرترین میراث‌های حدیثی و دعایی شیعه، به شمار می‌رود.

زیارت جامعه کبیره، از امام هادی علیه‌السلام روایت شده و یکی از متون اصیل اسلامی است که جایگاه و مقامات اهل‌بیت علیهم‌السلام را در قالب بیانی ژرف، توحیدی و معرفتی بیان می‌کند. در این زیارت، مجموعه‌ای از معارف توحیدی، نبوی، ولایی و اخلاقی به شکلی منسجم و عمیق مطرح شده که فهم دقیق آن نیازمند شرحی تخصصی و نظام‌مند است؛ کاری که در این کتاب به بهترین شکل انجام گرفته است.

آیت‌الله محمدی ری‌شهری در شرح الزیاره الجامعه الکبیره تلاش کرده است با رویکردی علمی، تحلیلی و مستند، مضامین بلند زیارت را تفسیر کند و پیوند میان آموزه‌های قرآنی، حدیثی و عقلی را نشان دهد. در کنار او، احمد غلامعلی با تسلط بر مباحث کلامی و دینی، به تنظیم ساختار علمی کتاب و استناددهی دقیق به منابع کمک کرده است تا این اثر به یکی از مراجع علمی معتبر در حوزه‌ی امام‌شناسی و ولایت‌پژوهی تبدیل شود.

این کتاب علاوه بر شرح واژه‌ها و مفاهیم، به تبیین مبانی معرفت‌شناختی و فلسفی امامت، تحلیل جایگاه ولایت در منظومه دینی اسلام، و بررسی رابطه میان انسان کامل، توحید و هدایت الهی می‌پردازد. نویسنده با بهره‌گیری از قرآن کریم، احادیث معتبر شیعی و آثار بزرگانی چون شیخ صدوق، علامه مجلسی، و سید بن طاووس، توانسته است تفسیر دقیقی از مفاهیم زیارت ارائه دهد.

از ویژگی‌های برجسته‌ی این اثر، نگاه میان‌رشته‌ای آن است؛ به این معنا که مباحث کتاب تنها محدود به حوزه‌ی کلام و حدیث نیست، بلکه با بهره‌گیری از آموزه‌های عرفانی، فلسفی و تفسیری، به تبیینی جامع از زیارت جامعه کبیره دست یافته است. این کتاب برای طلاب، استادان حوزه و دانشگاه، و علاقه‌مندان به معارف اهل‌بیت (ع) نه‌تنها منبعی آموزشی، بلکه چراغی برای تعمیق ایمان و شناخت دینی است.

همچنین، نویسنده در بخش‌های مختلف کتاب به کاربرد آموزه‌های زیارت جامعه کبیره در زندگی روزمره‌ی مؤمنان اشاره می‌کند. مفاهیمی همچون ولایت‌پذیری، محبت اهل‌بیت، توحید عملی، تقوا، و جهاد در راه حق، از جمله موضوعاتی‌اند که در این شرح، با زبانی علمی و در عین حال تربیتی و اخلاقی بیان شده‌اند.

در پایان، باید گفت که شرح الزیاره الجامعه الکبیره نه فقط تفسیری از یک زیارت، بلکه در واقع تبیینی جامع از جهان‌بینی شیعی است. اثری که در آن، عقل، نقل و شهود در کنار هم قرار گرفته‌اند تا تصویری دقیق از معرفت دینی و حقیقت ولایت ارائه دهند.

کتاب «شرح زیارت جامعه کبیره» که با عنوان فرعی تفسیر قرآن ناطق نیز شناخته می‌شود، اثری ارزشمند از آیت‌الله محمد محمدی ری‌شهری است که با همکاری دکتر احمد غلامعلی تدوین گردیده است.

زیارت جامعه کبیره، از گنجینه‌های گران‌بهای امام هادی علیه‌السلام و از عمیق‌ترین متون معارف اهل‌بیت علیهم‌السلام است. این زیارت، دربردارنده عالی‌ترین آموزه‌های توحیدی، ولایت‌شناسی، و انسان‌شناسی در مکتب اهل‌بیت است.

در این اثر، نویسنده با بهره‌گیری از منابع قرآنی و حدیثی، به شرح و تفسیر دقیق مفاهیم بلند این زیارت پرداخته و نشان داده است که چگونه امام هادی علیه‌السلام با این میراث الهی، جایگاه حقیقی امامان معصوم را در برابر جریان‌های فکری و سیاسی عصر خود تبیین فرمود.

کتاب حاضر، پلی میان «زیارت» و «معرفت» است؛ تلاشی ژرف در جهت فهم پیام‌های الهی و انسان‌ساز زیارت جامعه کبیره، و اثری ماندگار در حوزه معارف شیعی و تفسیر ولایی.

شناخت نامه نبوت آیت الله محمدی ری شهری شاکله اصلی معارف دینی بر پایه مباحث اعتقادی بنا شده که ناظر به مبحث مبدأ و معاد است. این مبحث، بن‌مایه ‌ای عقلی دارد که ضرورت وجود و صفات خدا و پیامبران را اثبات می ‌کند. اگر چه بن‌مایه و اصل این نیاز به وسیله عقل اثبات می‌ شود ولی جزئیات و فروعات فراوانی دارد که فراعقلی است و ریشه در آیات و روایات دارد. به اعتقاد نویسنده، نیاز به مجموعه ‌ای کامل و دقیق و فراهم آمده از متون قرآن و حدیث در مباحث ظریف اعتقادی سبب شد، پیشتر دانش نامه عقاید اسلامی شکل گیرد و با استفاده از معارف کتاب و سنت، مباحث حوزه‌ های اعتقادات اسلامی، انسان‌ شناسی و جهان‌ شناسی را تبیین کند. این مجموعه مستند به قرآن، سنت و برهان است که تکیه گاه اصلی اصول عقاید می‌ باشند. در مباحث فرعی اعتقادی نیز این مجموعه تلاش می‌ کند تا با واکاوی آیات، روایات و متون تاریخی، راهنمای پژوهشگران در دستیابی به زوایای پنهان معارف اعتقادی باشد. جلدهای پیشین دانشنامه عقاید اسلامی با مباحث کلی ناظر به معرفت، عقل و جهل، علم و شناخت آغاز شد و با مباحث مرتبط با «معرفه اللّه» ادامه پیدا کرد که نتیجه آن تدوین بیش از هزار و دویست آیه و ۵۶۰۰ روایت در مباحث پیشین به ویژه «معرفه اللّه» است. معرفی کتاب: کتاب حاضر، ادامه مباحث اعتقادی است که به مباحث کلی مرتبط با نبوت پرداخته است که اصطلاحاً بدان نبوت عامه می‌ گویند. عنوان «نبوت عامه» ناظر به مباحث عمومی نبوت است که ویژگی‌ های مشترک همه پیامبران  را تبیین می‌ کند. عنوان «نبوت خاصه» به مباحث اختصاصی مرتبط با هر یک از پیامبران می‌ پردازد. از این رو جلد بعدی این مجموعه به نبوت خاصه می‌ پردازد که ناظر به زندگی و خصوصیات فردی انبیای الهی است. مجموعه نبوت عامه در هفت فصل با استناد به نزدیک به ۹۰۰ آیه و روایت، مباحثی را بدین شکل عرضه کرده است: فصل اول با عنوان فلسفه نبوت به چرایی ارسال پیامبران پرداخته است و بر محورهای هدایت‌گری، برانگیختن خرد، دعوت به خدا، ارائه راهکارهای مصلحت و منفعت انسان، اختلاف زدایی، آموختن و پروراندن و زنده کردن ارزش ‌ها، حرکت دادن مردم به عدالت جویی و اتمام حجت بر مردمان تأکید کرده است. فصل دوم مباحث مرتبط «وحی» را پی گرفته و ضمن معنایابی آن در قرآن و حدیث، نمونه ‌هایی از گونه ‌های وحی به پیامبران، اولیاء الهی و غیر اولیاء را در آیات و روایات برشمرده است. فصل سوم، لزوم شناخت پیامبران، ایمان به آنان، تداوم ارسال پیامبران و سنت وصایت، شمار پیامبران، پیامبران اولوالعزم، تفاوت رسول و نبی، گستره و قلمرو بعثت، گونه‌ ها و گویش آنان را تبیین کرده است. فصل چهارم نشانه ‌های پیامبران از جمله بشارت انبیاء پیشین، اعجاز و ویژگی‌ های آن و رویکرد مخالفان در مواجهه با معجزه را مطرح کرده است. در فصل پنجم ویژگی ‌های پیامبران را محور کار قرار داده و ویژگی‌ های سرشتی، اخلاقی، علمی، تبلیغی، عبادی و … پیامبران را تبیین کرده‌ است. فصل ششم ناظر به عصمت پیامبران است. لزوم عصمت، دلایل و گستره آن با استفاده از دلایل عقلی و آیات و روایات تبیین شده است. فصل هفتم و پایانی نیز آموزه ‌های مشترک پیامبران را معرفی کرده است. لازم به ذکر است کتاب شناخت نامه نبوت، از جمله آخرین پژوهش‌ هایی است که با همت و تلاش فراوان آیت اللّه محمدی ری شهری (۱۳۲۵ – ۱۴۰۱) و همکاران ایشان در پژوهشکده علوم و معارف حدیث به ثمر نشست ولی متأسفانه عمر آیت الله ری‌ شهری کفاف نداد تا ثمره تلاش خود را به صورت چاپ شده مشاهده کند.

کتاب فرهنگ‌نامه ادب نخستین عنوان از مجموعه فرهنگ‌نامه‌های رفتاری آیت‌الله محمدی ری‌شهری است که با الهام از دانش‌نامه میزان‌الحکمه و بر پایه قرآن و احادیث اسلامی تدوین شده است. این اثر، با رویکردی علمی و فرهنگی، به تبیین جایگاه ادب در زندگی انسان و جامعه اسلامی می‌پردازد و مفاهیمی همچون تعریف ادب، مراتب و انواع آن، نقش تربیتی و اجتماعی ادب، آموزگاران و روش‌های ادب‌آموزی و نیز آفات بی‌ادبی را با استناد به منابع اصیل اسلامی بررسی می‌کند. فرهنگ‌نامه ادب تلاشی است برای بازخوانی و تقویت ارزش‌های رفتاری و اخلاقی در پرتو تعالیم اهل‌بیت علیهم‌السلام. این کتاب به صورت الفبایی و تحلیلی سامان یافته و نمونه‌های کاربردی از آیات و روایات را با ترجمه دقیق و روان حمیدرضا شیخی ارائه می‌کند. این اثر ارزشمند، گامی مؤثر در مسیر تبیین فرهنگ قرآنی ادب و پاسخی به نیاز جامعه امروز برای بازگشت به سبک زندگی اسلامی است.