توضیحات

اندیشه های ابوریحان بیرونی در علوم زمین

(جغرافیا. ژئومورفولوژی.زمین شناسی)

 دکتر امیر هوشنگ شیرازی

(مدرس  دانشگاه)

و منزه است آنکه توانایی تمام و فرزانگی بی پایان دارد

(ابوریحان،تحدید نهایات: 26،1352).

اندیشه های ابوریحان بیرونی در علوم زمین

بی شک یکی از شاخصه‌های هر فرهنگ که شاخصه بالندگی آن و تمدن بشری، در طول تاریخ می باشد، حضور اندیشمندانی است، که بطور کل در قوام و تداوم فرهنگ در محدوده سرزمینی خود و همچنین درگستره جهانی نقش داشته‌اند، که از آن جمله  ابوریحان بیرونی  از بی نظیر ترین آنهاست. ابوریحان شگفت ترین مرد روزگار است، که بر تمامی دانش‌های زمان خود چون تاریخ، ادبیات، فلسفه، طبیعیات، ریاضیات، هندسه و ستاره‌شناسی مسلط بود. به  گفته ” ادوارد زاخائو” ابوریحان شناس آلمانی در مورد ابوریحان که “بیرونی بزرگترین خردمند متفکری است که تاریخ می شناسد ” و گفته “جورج سارتون[1] که بیرونی یکی ار بزرگترین دانشمندان اسلام و با ملاحضه همه جوانب، یکی از بزرگترین دانشمندان همه اعصار است”، موئید عظمت ابوریحان  است.

عصر بیرونی:

  در زمان وی دانشی نبوده است که بیرونی در روزگار خود استادانه به آن ننگریسته و نظری بدیع ابداع نکرده باشد.” کارادو ” ابوریحان را نکته سنج، تیزبین و دارای فکر موشکافی و نافذ دانسته و ماهیت و پختگی فکر ابوریحان را مانند متفکران کنونی می‌داند . ” نلینو” استاد دانشگاه پالرمو ایتالیا، در مورد کتاب ” قانون مسعودی” ابوریحان می گوید: ” قانون مسعودی”  کتاب نفیسی است که مانندی ندارد. ابوریحان نخستین کسی می باشد، که روش متکامل برای پژوهش در علوم انسانی را ابتکار کرده و آنجا که در تحقیقات علمی اقتضا می کند از استقرا و در جای دیگر مشاهده و یا تجربه و یا قیاس و جای دیگر تعقل و استدلال عقلانی مجرد را در مسائل علمی رد می‌کند.

بیرونی و علوم پایه:

بیرونی در ریاضیات و نجوم و هیئت، سرآمد زمانه خود بوده ، و در تاریخ و جغرافیا برجسته تر از محققان طراز اول این رشته ها و در پزشکی و علوم طبیعی و کانی شناسی سرآمد معاصران و در ادبیات و فلسفه از زمره صاحب‌نظران مبوده است . او دارای 160 اثر می باشد که با احتساب 25 عنوان رساله اهدائی از استادش “ابونصر عراق” و دوستش “ابوسهل مسیحی” جمعا به 185 اثر می رسد.

“بیرونی بزرگترین خردمند متفکری است که تاریخ می شناسد “

(“ادوارد زاخائو” ابوریحان شناس آلمانی)