حکیم عمر خیام
خواجه امام حجهالحق، حکیم ابوالفتح(ابوحفص) عمر ابن ابراهیم مشهور به خیام(خیامی) نیشابوری، فیلسوف، ریاضیدان، منجم و شاعر ایرانی در اواخر قرن پنجم و اوایل قرن ششم است. مولد و منشا و اصل او نیشابور بود.
ملکشاه به او احترام میگذاشت ولی رابطه سنجر با او خوب نبود زیرا سنجر در کودکی به آبله مبتلا شده بود و خیام نزد او رفت و بیرون آمد. وزیر، مجیرالدوله، از خیام پرسید: او را چگونه یافتی و به چه چیز علاجش کردی؟ امام گفت: این کودک مخوف است. خادم حبشی این سخن بشنید و به سنجر رسانید. وی چون از آبله برست. بغض امام را در دل گرفت.
وی در ترتیب رصدخانه ملکشاهی و اصلاح تقویم همکاری داشت. وفات او بین ۵۰۶ و ۵۳۰ (هجرhh ی قمری) اتفاق افتاده است. از آثار او میتوان «جبر و مقابله»، «رساله فی شرح ما اشکل من مصادرات»، کتاب «اقلیدس». «رساله فی الاحتیال لمعرفه مقداری الذهب و الفضه فی جسم مرکب منهما»، «لوازمالامکنه» و رباعیات را نام برد.
خیام
حکیم ابوالفتح عمربن ابراهیم الخیامی مشهور به «خیام» فیلسوف و ریاضیدان و منجم و شاعر ایرانی در سال ۴۳۹ هجری قمری در نیشابور زاده شد. وی در ترتیب رصد ملکشاهی و اصلاح تقویم جلالی همکاری داشت. وی اشعاری به زبان پارسی و تازی و کتابهایی نیز به هر دو زبان دارد. از آثار او در ریاضی و جبر و مقابله رساله فی شرح ما اشکل من مصادرات کتاب اقلیدس، رساله فی الاحتیال لمعرفه مقداری الذهب و الفضه فی جسم مرکب منهما، و لوازم الامکنه را میتوان نام برد. وی به سال ۵۲۶ هجری قمری درگذشت. رباعیات او شهرت جهانی دارد.